Pojęcie twórczości powszechnie kojarzone jest wyłącznie z wybitnymi artystami. Jednak według psychologów istnieje przynajmniej kilka rodzajów i poziomów tego zagadnienia.

Myślenie twórcze możemy rozwijać, tak samo jak pamięć czy myślenie logiczne. Wybitni twórcy posiadają oczywiście wrodzone predyspozycje. Jednak z dużym powodzeniem możemy rozwijać twórczość potencjalną oraz skrystalizowaną. Pierwsza z nich pozwala uruchomić procesy psychiczne oraz wyzwolić zachowania, które są obecne w działalności artystów. Na tym poziomie człowiek myśli kreatywnie i tworzy oryginalne wytwory. Drugi poziom, zwany skrystalizowanym pozwala mu rozwiązywać pojawiające się problemy. Rozwijanie obu rodzajów twórczości pozytywnie wpływa na funkcjonowanie człowieka w szkole, a następnie w dorosłym życiu.

Podstawą treningu twórczości jest pozostawienie dziecku dużej swobody w działaniu oraz nienarzucanie mu pomysłów i rozwiązań. Poniżej prezentujemy kilka zabaw i ćwiczeń rozwijających twórczość potencjalną i skrystalizowaną:

 

Zabawy od 3-4 roku życia (atrakcyjne również dla starszych dzieci, także w wieku szkolnym):

1. Lot w kosmos lub rejs statkiem.

Prosimy dziecko, by z dostępnych elementów np. klocków, koca, kawałków materiałów, krzeseł stworzyło rakietę kosmiczną lub statek wiosłowy. Budowla musi być tak duża, by zmieściły się w niej dwie osoby. Następnie przydzielamy dziecku rolę kapitana rakiety lub statku. Włączamy odpowiednią muzykę lub dźwięk np. start rakiety lub szum morza. Wchodzimy z dzieckiem na podkład naszego pojazdu. Wyobrażamy sobie, że jesteśmy członkami załogi. Dziecko – kapitan wydaje polecenia, np. wiosłujemy, próbujemy utrzymać równowagę podczas sztormu, lewitujemy itp. Na początku możemy zaproponować 1-2 polecenia. Później pozwalamy dziecku na swobodną aktywność, nie narzucamy pomysłów.

2. Swobodne zabawy konstrukcyjne.

Wymyślone przez dziecko budowle na pewno nas zadziwią! Warto poprosić, by opowiedziało o swoich wytworach. Zapewne powstanie równie ciekawa historia.

3. Co widzę?

Dziecko kładzie się w wygodniej pozycji, zamyka oczy. Włączamy mu fragment dowolnej muzyki instrumentalnej. Prosimy, by spróbowało ją sobie wyobrazić, a następnie opowiedziało lub namalowało obraz widoczny w swojej fantazji.

4. Geometryczne obrazy.

Dajemy dziecku kilka papierowych figur geometrycznych o różnym rozmiarze i kolorze. Następnie prosimy, by ułożyło z nich jakiś obrazek.

5. Zabawy w ogrodzie lub na łące.

Prosimy dziecko, by znalazło elementy przyrody, które najbardziej mu się podobają np. kwiaty, trawę, patyki, kamienie. Tę aktywność musi kontrolować osoba dorosła – niektóre rośliny są trujące! Następnie prosimy, by przy pomocy znalezionych elementów, stworzyło obraz na trawie lub ziemi.

 

Zabawy od 5-6 roku życia (atrakcyjne również dla starszych dzieci, także w wieku szkolnym):

1. Co by było, gdyby…

Przygotowujemy karteczki z nazwami przedmiotów np. telefon, telewizor, samochód, łózko. Dziecko losuje jedną z nich. Zastanawia się co by było, gdyby na świecie nie było danego przedmiotu, np. jak ludzie komunikowaliby się bez telefonu?

2. Dopracowane figury.

Na kartce rysujemy sześć jednakowych figur geometrycznych np. kwadratów. Prosimy, by dziecko dorysowały do nich elementy, w taki sposób, by powstały z nich różne przedmioty/ postacie.

3. Udoskonalamy wynalazki.

Wybieramy jeden przedmiot użytkowy np. lodówkę. Dziecko zastanawia się jak moglibyśmy ją udoskonalić, np. by sama wyrzucała przeterminowane jedzenie, wysyłała wiadomość z listą rzeczy, których w niej brakuje itp.

4. Świat za sto lat.

Prosimy dziecko, by zastanowiło się jak może wyglądać świat za 100 lat. Swoją wizję może przedstawić słownie, napisać opowiadanie, narysować lub wykonać makietę.

5. Nowe zakończenie.

Czytamy dziecku fragment jednej ze znanych mu baśni. Jego zadaniem jest tak pokierować dalszymi losami bohaterów, by zmienić zakończenie całej opowieści. W tym zadaniu możemy wymieniać się pomysłami – rodzic zaczyna jakiś wątek, dziecko dopowiada dalszą cześć lub odwrotnie.

6. Zabawa w teatr.

Z kolorowego papieru wycinamy sylwetki ludzi lub zwierząt. Dziecko ozdabia je według własnego pomysłu. Następnie przyklejamy sylwetki do długiego patyczka np. patyk do szaszłyków, kredka, słomka. Rozciągamy i zaczepiamy koc, w taki sposób, abyśmy mogli się za nim schować – to nasza scena. Gramy tak, by widoczne były wyłącznie nasze kukiełki. Zachęcamy dziecko do wspólnej improwizacji.

• pedagog Klaudia Sokołowska-Baryś dla Marioinex Edukacja

 

Bibliografia:

1. Fisher R., Uczymy jak myśleć, Warszawa, 1999
2. Nęcka E., Orzechowski J., Słabosz A., Szymura B., Trening twórczości, Sopot, 2013