Czym są lęki rozwojowe?

Lęki rozwojowe pojawiają się w poszczególnych etapach życia każdego dziecka. Są związane z rozwojem układu nerwowego. Stanowią naturalny proces przystosowywania organizmu do otoczenia. Zazwyczaj pojawiają się dosyć spontanicznie i nie trwają długo. Nie znaczy to bynajmniej, że należy je bagatelizować. Warto wiedzieć jakie lęki są typowe dla danego etapu rozwojowego, jak wspierać dziecko, by pomóc mu przezwyciężyć obawy i nie zintensyfikować objawów oraz kiedy lęk zaczyna stanowić problem.

Jakie są rodzaje lęków rozwojowych u dzieci?

W zależności od wieku dziecięce lęki przybierają różne formy: słuchowe, wizualne, przestrzenne, związane z innymi ludźmi. U niemowląt około 9 miesiąca życia pojawia się lęk separacyjny. Dziecko boi się rozłąki z głównym opiekunem, reaguje płaczem i niepokojem za każdym razem, gdy ten zniknie mu z oczu. Dodatkowo niemowlę zaczyna odczuwać strach przed nieznajomymi osobami. Małe, dwuletnie dzieci boją się głośnych, niespodziewanych dźwięków i ciemnych kolorów, a dwuipółlatki dużych zbliżających się przedmiotów. U nieco starszych dzieci często pojawia się też: lęk przed ciemnością (występuje około 3 roku życia i jest jednym z najdłużej trwających lęków), przed zwierzętami, przed wodą, przed wyjściem rodziców, przed potworami. U dzieci sześcioletnich występuje największe nasilenie stanów lękowych. W tym okresie pojawia się szczególnie dużo czynników stresogennych, m. in. lęk przed rozmaitymi dźwiękami, przed duchami i żywiołami, przed śmiercią kogoś bliskiego. U nastolatków występują z kolei obawy przed odrzuceniem ze strony rówieśników. Nasilają się wraz z wiekiem. Szczyt osiągają mniej więcej w połowie okresu dojrzewania. Oczywiście nie wszystkie lęki muszą pojawić się u każdego dziecka. Mogą też różnić się intensywnością.

Jak wspierać dziecko, kiedy się boi?

− Porozmawiaj z dzieckiem, spróbuj zrozumieć jego lęk. Nie bagatelizuj go i w żadnym wypadku nie wyśmiewaj.

− Zapewnij dziecko, że jesteś blisko i zawsze może liczyć na Twoją pomoc.

− Wytłumacz mu, że lęk jest czymś zupełnie naturalnym. Każdy (nawet dorosły) czasem się czegoś boi.

− Stosuj metodę „małych kroków”. Stopniowo oswajaj dziecko z sytuacją wzbudzającą lęk. Jeśli na przykład Twój maluch boi się psów, najpierw przeczytajcie o nich bajkę. Możecie też obejrzeć animację lub program telewizyjny np. o pracy weterynarza. Poszukajcie w Internecie ciekawostek o poszczególnych rasach. Następnie podczas wspólnego spaceru poobserwujcie bawiące się psy. Być może po jakimś czasie Twoje dziecko będzie gotowe, by pogłaskać znajome zwierzę. Nie zmuszaj go jednak do żadnej aktywności. Może to przynieść zdecydowanie odwrotny skutek.

Lęk u dziecka - kiedy zaczyna być problemem?

Zaburzenia lękowe dotykają nawet co dziesiąte dziecko. Są jednym z najczęstszych rodzajów problemów natury psychologicznej wśród młodych ludzi. Jeśli lęk Twojego dziecka trwa od dłuższego czasu, jest intensywny i negatywnie wpływa na jakość jego życia, skorzystaj z pomocy psychologa.

pedagog Klaudia Sokołowska-Baryś dla Marioinex Edukacja

 

Bibliografia:

1. Ilg F. L., Ames L. B., Baker S. M., Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat, Gdańsk 2006

2. Rapee R. M., Wignall A., Spence S. H., Cobham V., Lyneham H., Lęk u dzieci, Kraków 2017

3. Selingger A., Każdy się czasem boi, Sopot 2022