Zabawa stanowi podstawową i jedną z najwcześniejszych aktywność każdego dziecka. Sprzyja całościowemu i harmonijnemu rozwojowi małego człowieka. Nie stanowi wyłącznie źródła rozrywki. Ma ogromny wpływ na wszystkie sfery rozwoju: fizyczną, poznawczą, emocjonalną i społeczną. Największą uwagę przywiązujemy zazwyczaj do fizycznego i intelektualnego rozwoju dziecka. Od pierwszego miesiąca życia śledzimy publikacje na temat umiejętności, które powinno nabyć, m.in.: siadanie, raczkowania, pierwsze słowo. Bez wątpienia zabawa pozwala zaspokoić potrzebę ruchu i działania, doskonali sprawność motoryczną, w tym precyzyjne ruchy dłoni i palców. Podczas różnorodnych aktywności dziecko przy pomocy zmysłów poznaje otaczający je świat. Doświadcza, eksperymentuje, wyciąga wnioski. Poszerza swój zasób słownictwa. Rozwija orientację przestrzenną. Często jednak zapominamy o rozwoju równie ważnych funkcji: emocjonalnej i społecznej.

Zabawa wyzwala różne emocje, uczy sposobów ich wyrażania oraz radzenia sobie
z trudnymi uczuciami. Przybliża wyższe wartości, takie jak: odpowiedzialność
czy sprawiedliwość. Uczy rywalizacji, w tym przyjęcia zarówno wygranej, jak i przegranej.
Podczas zabawy dziecko napotyka różne trudności, uczy się je przezwyciężać, trenując
tym samym cierpliwość i wytrwałość. Zaczyna dostrzegać efekt końcowy swojej pracy.
Podczas zabawy dziecko poznaje rożne aspekty życia społecznego. Uczy
się przestrzegać ustalonych zasad i reguł. Zaczyna dostrzegać i rozumieć emocje i reakcje
innych osób. Jest uczestnikiem pierwszych sporów, które stara się rozwiązać. Rozwija
umiejętność komunikowania się z innymi osobami, prezentowania swoich racji oraz trudnej
sztuki kompromisu. Wszystkie te doświadczenia pozytywnie wpływają na jego zdolność
współdziałania z rówieśnikami. Dziecko zaczyna dostrzegać, że każdy w grupie społecznej
przyjmuje określone role. Widzi sens pracy grupowej lub zbiorowej. Czerpie z niej radość.
Wyróżniamy kilka rodzajów zabaw: konstrukcyjne, ruchowe, tematyczne, dydaktyczne.
Ich wybór zależy od potrzeb i planowanego efektu. Warto jednak pamiętać, że każda z nich,
przeprowadzona w atmosferze bezpieczeństwa, dobrowolności i przyjemności pozytywnie
wpływa na wszystkie sfery rozwoju dziecka.

 

Kilka propozycji zabaw sprzyjających rozwojowi sfery emocjonalno-społecznej
dziecka:
1. Emocjonalne kalambury.
Jedno dziecko wychodzi na środek i pokazuje wybraną emocję. Pozostałe osoby
zgadują. Następnie zamieniają się rolami.
2. Określanie swojego nastroju poprzez pogodę.
Dzieci podają zjawisko pogodowe, które jest tożsame z ich samopoczuciem
np. deszcz = smutek.
3. Wyrażanie swoich emocji poprzez ruch.
Prosimy dziecko, by pokazało gestem, mimiką twarzy swoje samopoczucie.
4. Lustrzane odbicie.
Dzieci dobierają się w pary. Stają naprzeciwko siebie. Jedna osoba wykonuje ruchy,
druga je naśladuje.
5. Marionetki.
Dzieci dobierają się w pary. Jedna osoba udaje, że pociąga za sznurki, poruszając
tym samym kończynami koleżanki lub kolegi. Pod koniec zabawy warto
porozmawiać na temat odczuć dzieci podczas pełnienie obydwóch ról.
6. O czym mówię?
Dziecko opisuje wybrany przez siebie przedmiot. Pozostali uczestnicy mogą
zadawać pytania, na które da się odpowiedzieć tak lub nie. Zgadują jaki przedmiot
ma na myśli.
7. Gry planszowe. Uczą przestrzegania zasad. Kształcą umiejętność wygrywania
i przegrywania.
8. Wspólnie malowanie na dużych arkuszach papieru.
9. Grupowe konstruowanie z klocków dużych, przestrzennych budowli.
10. Zabawy tematyczne, np. w sklep, dom, szkołę. Tego rodzaju zabawy powinny
być realizowane bez udziału dorosłych. Należy pozwolić dzieciom na prowadzenie
dyskusji, samodzielne rozwiązywanie konfliktów.

• pedagog Klaudia Sokołowska-Baryś dla Marioinex Edukacja