Prawidłowe spostrzeganie liter jest możliwe dzięki wysokiemu rozwojowi analizy i syntezy wzrokowej, czyli umiejętności rozkładania na części i łączenia w całość materiału wzrokowego. Dziecko 3-4 letnie potrafi wskazać pismo i odróżnić je od innych form graficznych, na przykład obrazków. W wieku 5-6 lat zaczyna dostrzegać i różnicować pojedyncze litery. Dodatkowo musi zapamiętać ich kształt, co bywa trudne, ze względu na liczne podobieństwa między poszczególnymi znakami. Warto już od najmłodszych lat ćwiczyć z dzieckiem pamięć wzrokową.
Ważną rolę w spostrzeganiu wzrokowym odgrywa również prawidłowy rozwój orientacji przestrzennej, w tym orientacji na kartce papieru. Pozwala bowiem zachować dziecku odpowiednie proporcje liter oraz we właściwy sposób umieszczać je w liniaturze. Orientacja przestrzenna uzależniona jest od koordynacji między zmysłami, a dziecko rozwija ją poprzez działanie tzn. zabawę, manipulowanie przedmiotami. Dziecko rozpoczynające naukę w szkole powinno potrafić ustalić położenie obiektów w stosunku do własnej osoby i w stosunku do innych osób oraz orientować się na kartce papieru.
Kilka ćwiczeń wspomagających rozwój percepcji wzrokowej:
Zabawy klockami:
-
Odwzorowywanie kształtów
- dziecko odtwarza figurę/ wzór z obrazka,
- budujemy z klocków płaską lub przestrzenną wieżę/ pojazd/ postać i prosimy dziecko o ułożenie takiego samego wzoru. Następnie zamieniamy się rolami.
-
Sekwencje
- Układamy sekwencję z klocków np. żółty, zielony, żółty, czerwony. Prosimy dziecko o ułożenie takiego samego wzoru.
- Kończenie rozpoczętej sekwencji – układamy początek wzoru z 2-4 kolorów klocków np. żółty, czerwony, żółty, czerwony. Następnie prosimy, by dziecko analogicznie dołożyło kolejne elementy.
-
„Uzupełnij obrazek” – układamy wzór z klocków według ustalonej reguły np. wszystkie klocki w pionie są tego samego koloru. Pozostawiamy puste miejsca i prosimy dziecko o ich uzupełnienie.
-
„Znajdź różnicę” – układamy dwa identyczne kwadraty, każdy złożony z 9 klocków w 2-3 kolorach. W drugiej figurze zmieniamy kolor jednego z klocków. Prosimy dziecko o znalezienie różnicy między kwadratami.
-
Ćwiczenie pamięci wzrokowej
- „Zapamiętaj – odtwórz” – układamy 2-3 klocki różnego koloru obok siebie, np. żółty, zielony, czerwony. Następnie prosimy dziecko, by zapamiętało ich układ. Po chwili zasłaniamy wzór. Dziecko odtwarza go z pamięci. Stopniowo zwiększamy poziom trudności, używając większej ilości kolorów i elementów bądź tworząc bardziej skomplikowane kształty np. figury geometryczne.
- „Co się zmieniło?” – układamy wzór i prosimy dziecko, by go zapamiętało. Po chwili prosimy, by się odwróciło. W tym czasie zmieniamy układ jednego elementu. Zadaniem dziecka jest wskazanie, który klocek został przestawiony i położenie go w poprzednie miejsce.
-
Orientacja w przestrzeni.
- Określanie położenia przedmiotów względem innych obiektów. Prosimy dziecko, by położyło klocek w określone miejsce, np. „Połóż klocek obok piłki”.
- Posługujemy się określeniami „pod”, „nad”, „obok”, „za”, „przed”. Następnie zamieniamy się rolami.
- Orientacja na kartce papieru – dajemy dziecku białą kartkę formatu A4. Prosimy, by z ułożyło z klocków:
- słońce i położyło je w prawym, górnym rogu kartki,
- kwadrat i położyło go na środku kartki,
- kwiatek i położyło go w lewym dolnym rogu kartki itp.
Warto stosować liczne ćwiczenia wpływające na rozwój funkcji poznawczych u dziecka, a także już od najmłodszych lat zachęcać je do obcowania z literaturą. Odpowiednie przygotowanie oraz silna motywacja sprawią, że nauka czytania i pisania stanie się łatwiejsza i atrakcyjniejsza.
pedagog Klaudia Sokołowska-Baryś dla Marioinex Edukacja
Bibliografia:
- Kielar-Turska M., Białecka-Pikul M., Wczesne dzieciństwo [w:] Harwas-Napierała B., Trempała J., Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000, tom II
- Klim-Klimaszewska A., Pedagogika przedszkolna. Nowa podstawa programowa, Instytut Wydawniczy ERICA, Warszawa 2011
Photo by Hannah Tasker / Unsplash
