Wysoko wrażliwe dziecko
Wysoka wrażliwość jest uznawana za jedną z cech temperamentu. To czy dla młodego człowieka będzie zaletą czy udręką w dużej mierze zależy od jego najbliższego otoczenia – rodziców, krewnych, nauczycieli. Na co dzień często używamy słowa „wrażliwy” w odniesieniu do osoby, która silnie przeżywa sytuacje stresowe. Zagadnienie wysokiej wrażliwości jest jednak o wiele szersze i niestety często bagatelizowane. Wciąż dla większości osób pozostaje nieznane.
Często przerażeni rodzice nie wiedzą co „dzieje się” z ich dzieckiem. Zawsze intensywnie przeżywało pozornie mało istotne wydarzenia, zadawało dużo pytań, nie lubiło hałasu. Jednak od pewnego czasu zachowania te nasiliły się. Dodatkowo dziecko długo nie może zasnąć, bywa agresywne, ma napady histerii. Pojawią się u niego bóle brzucha lub głowy. Rodzice zaczynają szukać przyczyn złego samopoczucia dziecka. Być może dzieje się coś w szkole? W przypadku wysoko wrażliwych dzieci zazwyczaj nie znajdują odpowiedzi. Pojawia się jeszcze większa obawa, poczucie bezsilności. Rodzice często też słyszą nieprzychylne wypowiedzi krewnych, znajomych, a nawet nauczycieli na temat swojego dziecka. Jest zbyt nieśmiałe, zbyt uparte, zbyt poważne na swój wiek. Tylko jeśli rodzic zrozumie czym jest wysoka wrażliwość i jak wyjątkowe jest jego dziecko będzie w stanie chronić je przed takimi sądami i pomoże mu w pełni wykorzystywać swoje mocne strony.
Wysoko wrażliwe dzieci są bardzo spostrzegawcze, zauważają zdecydowanie więcej szczegółów niż ich rówieśnicy. Są dobrymi obserwatorami. Zadają dużo pytań, tworząc tym samym pełny obraz danej sytuacji czy zagadnienia. Zanim przejdą do zadania, zastanawiają się jak je wykonać. Głęboko analizują swoje błędy i wyciągają wnioski. Dzieci te są niezwykle empatyczne. Potrafią rozpoznać nastój człowieka po jego mimice i zachowaniu. Nie dają się zwieść zapewnieniami, że wszystko jest w porządku. Widzą i czują, że dana osoba jest zdenerwowana lub przybita. Dzieci te są niezwykle bystre, mają doskonałą pamięć. Zazwyczaj doskonale radzą sobie w szkole, często wyróżniają się na tle klasy. Lubią mieć uporządkowany plan dnia. Odczuwają silny niepokój, gdy coś go zaburzy. Często można nieco złagodzić nieprzyjemne odczucia uprzedzając dziecko o zmianach. Gdy jest to niemożliwe, wystarczy rozmowa, merytoryczne wyjaśnienie przyczyny zmian i udzielenie odpowiedzi na pytania, które na pewno towarzyszą dziecku.
Ponieważ dzieci wysoko wrażliwe odczuwają zdecydowanie więcej niż ich rówieśnicy, łatwiej też ulegają przestymulowaniu. Starają się tego unikać, dlatego mogą wydawać się nieśmiałe i wycofane. W rzeczywistości część z nich jest ekstrawertykami. W odpowiednich warunkach są śmiałe, otwarte, często też stają się liderami grupy lub klasy. Niestety zdarzają się dni lub sytuacje, w których nie sposób zapobiec przestymulowaniu. Już samo przebywanie dziecka w szkole wiąże się z ogromem docierających do niego bodźców (praca na lekcji, hałas podczas przerw, zajęcia sportowe). Organizm zaczyna szukać sposobów radzenia sobie z przestymulowniem. Wtedy właśnie u dziecka pojawia się wcześniej wspomniany gniew, ból głowy lub brzucha, zaczynają przeszkadzać mu metki, unika towarzystwa. Nie ma jednej typowej reakcji. Każde dziecko może inaczej radzić sobie w trudnej sytuacji. Niektóre z nich tłumią swoje emocje, nie chcąc łamać zasad panujących w klasie. Trudno sobie wyobrazić w jak ciężkiej i męczącej sytuacji muszą się wówczas znajdować.
Jak wychowywać wysoko wrażliwe dziecko? Przede wszystkim należy skupić się na pozytywnych aspektach tej cechy temperamentu. Okazywać dziecku dużo zrozumienia i akceptacji. Rozmawiać na temat pojawiających się napięć. Uświadomić dziecku jego mocne strony i stwarzać sytuacje sprzyjające ich rozwojowi. Przygotowywać dziecko do sytuacji stresowych np. sprawdzianu. Rozmawiać z nim co może się nie udać i jak poradzić sobie z porażką. W miarę możliwości należy ograniczyć ilość bodźców docierających do dziecka. Nie stymulować go dodatkowo grami komputerowymi i programami telewizyjnymi. Należy ustalić wraz z dzieckiem obowiązujące zasady i konsekwentnie ich przestrzegać. Pomóc mu w znalezieniu sposobu na rozładowanie emocji i komunikowaniu złego samopoczucia innym osobom. Nauczyć je, że ma prawo w grzeczny sposób odmawiać lub nie zgadzać się z inną osobą. Ważne, by wszystkie osoby mające bezpośredni kontakt z dzieckiem miały świadomość czym jest wysoka wrażliwość. Warto uświadomić krewnych, umówić się na spotkanie z nauczycielem. Dobrze jest przygotować sobie też kilka kulturalnych wypowiedzi, które będą odpowiedzią na nieprzyjemne komentarze innych osób.
- pedagog Klaudia Sokołowska-Baryś dla Marioinex Edukacja
Bibliografia:
- Aron E., Wysoko wrażliwe dziecko. Jak je rozumieć i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie?, Sopot, 2019
- Boyce T., Dziecko orchidea czy mlecz. Jak wspierać wrażliwe dzieci, Warszawa, 2019
