Czym jest zmysł równowagi?
Zmysł równowagi to złożony system sensoryczny, który zaczyna rozwijać się już w życiu płodowym, natomiast w pełni kształtuje się dopiero w wieku nastoletnim. Odpowiada za zdolność utrzymywania stabilnej postawy ciała, koordynację ruchów oraz orientację przestrzenną człowieka. Przez pierwsze osiem lat życia dziecka aktywna stymulacja układu przedsionkowego przynosi najlepsze efekty. Jej podstawą jest aktywność fizyczna.
Znaczenie zmysłu równowagi dla rozwoju dziecka
Zmysł równowagi ma ogromny wpływ na ogólny rozwój dziecka, jak i na jego zdolności uczenia się. Prawidłowa koordynacja wzrokowo-ruchowa jest bowiem niezbędna w procesie zdobywania umiejętności czytania i pisania. Z kolei percepcja przestrzenna jest kluczowa w nauce matematyki w zakresie geometrii. Zmysł równowagi wpływa także na zdolność do utrzymywania uwagi i koncentracji, a także umiejętność regulowania emocji.
Objawy zaburzeń układu przedsionkowego u dzieci
Dziecko z zaburzeniami układu przedsionkowego często bywa rozkojarzone, apatyczne, szybko się męczy, ma trudności z regulacją swoich emocji, często pojawiają się u niego problemy z nauką i funkcjonowaniem społecznym. Dodatkowo mogą pojawić się objawy somatyczne, takie jak: nudności, zawroty głowy, a nawet trudności w poruszaniu się.
Ćwiczenia wspomagające rozwój zmysłu równowagi
Istnieje wiele ćwiczeń, które wspierają rozwój zmysłu równowagi. Większość z nich nieświadomie wykorzystujemy podczas codziennych zabaw z dziećmi.
- Bujanie i huśtanie:
- Delikatne bujanie lub kołysanie noworodka lub niemowlęcia,
- Noszenie na rękach lub w chuście,
- Huśtanie na huśtawce, hamaku lub w kocu,
- Zabawa w „samolot” – kołysanie dziecka w różnych kierunkach.
- Ćwiczenia na równoważni:
- Przejście po równoważni - przodem, krokiem odstawno-dostawnym, tyłem, na czworakach, na palcach, na piętach, na krawędziach stóp, z woreczkiem gimnastycznym na głowie,
- Przejście po równoważni z jednoczesnym kozłowaniem piłki od podłogi,
- Pokonywanie toru przeszkód,
- Stanie na jednej nodze na równoważni,
- Stanie na jednej nodze, z jednoczesnym wymachiwaniem rękami w obu kierunkach,
- Zabawa na desce równoważnej.
- Wspinanie się:
- Wchodzenie po drabinkach gimnastycznych,
- Wspinanie się po linie, ściance wspinaczkowej,
- Wchodzenie po zjeżdżalni.
- Inne:
- Zabawy ruchowe: skakanie na trampolinie, „dmuchańcach”, podnoszenie stopą woreczków gimnastycznych, turlanie się po podłodze, piłce lub wałku gimnastycznym, chodzenie na palcach i piętach, jazda na rowerze, hulajnodze, deskorolce, wrotkach, rolkach.
- Zabawy podwórkowe: skakanie na skakance, skakanie przez gumę, gra w „klasy”, zabawa „szczur” – jedna osoba kręci skakanką, pozostali uczestnicy przez nią przeskakują.
- Taniec i pływanie.
W procesie rozwijania zmysłu równowagi kluczowym elementem jest swobodna zabawa dziecka. Podstawowym zadaniem rodzica jest więc zachęcanie go do regularnej aktywności fizycznej przy jednoczesnym ograniczaniu czasu spędzanego przed telewizorem, komputerem czy smartfonem.
Bibliografia:
- Borkowska M., Integracja sensoryczna w rozwoju dziecka: podstawy neurofizjologiczne, Gdańsk 2018
- Godwin E. P., McKendry A. L., Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, Kraków 2022